20 yıl önce bugün: Suriye Lübnan’dan çekildi

İsrail ve Lübnan arasındaki sınır gerilimi, 7 Ekim saldırılarının ardından başlayan Gazze operasyonları ile birlikte tarihsel bir bağlamda yeniden şiddetlendi. Bölgenin karmaşık siyasi ve askeri tarihinde önemli dönüm noktalarından biri olan Suriye'nin 29 Nisan 2005'te Lübnan'dan tamamen çekilmesinin üzerinden 20 yıl geçerken, bugün İsrail'in Lübnan topraklarına yönelik artan operasyonları, uluslararası toplumda yeni bir işgal endişesi yaratıyor.

İSRAİL'İN LÜBNAN'DAKİ ASKERİ TARİHİ

İsrail'in Lübnan ile olan karmaşık askeri ilişkisi 1978 yılına kadar uzanıyor. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ) İsrail'e yönelik saldırılarına karşılık olarak Mart 1978'de "Litani Operasyonu" adı verilen ilk büyük askeri müdahalesini gerçekleştirdi. Bu operasyon, İsrail'in Lübnan'ın güneyinde "güvenlik bölgesi" oluşturma stratejisinin başlangıcı oldu.

1982'de başlayan ve "Lübnan Savaşı" olarak bilinen ikinci büyük işgal ise çok daha kapsamlıydı. İsrail ordusu, Beyrut'un batı kesimlerine kadar ilerledi ve Lübnan'ın başkentini kuşattı. İşgal sırasında Sabra ve Şatilla mülteci kamplarında gerçekleşen ve İsrail'in göz yumduğu katliam, uluslararası toplumda büyük tepki çekti. İsrail 1985'te kısmi bir geri çekilme gerçekleştirdi, ancak ülkenin güneyindeki "güvenlik bölgesi"ni 2000 yılına kadar elinde tutmaya devam etti.

Mayıs 2000'deki çekilme, İsrail'in Lübnan topraklarındaki 18 yıllık askeri varlığını sona erdirdi, ancak Hizbullah'ın bölgede güçlenmesini engelleyemedi. 2006 yılında yaşanan 34 günlük savaş ise iki taraf arasındaki en şiddetli çatışmaları beraberinde getirdi. Bu savaşta İsrail, Lübnan'ın altyapısını hedef alan yoğun hava saldırıları düzenledi, ancak Hizbullah'ı etkisiz hale getirme hedefine ulaşamadı.

SURİYE'NİN 29 NİSAN 2005'TEKİ ÇEKİLME KARARI

20 yıl önce, 29 Nisan 2005'te Suriye, 29 yıl süren Lübnan'daki askeri varlığını tamamen sonlandırdı. Suriye'nin Lübnan'daki askeri varlığı 1976'da Lübnan İç Savaşı sırasında başlamıştı. Suriye ordusu, resmi olarak "barışı koruma gücü" sıfatıyla ülkeye girmişti, ancak zamanla işgal niteliğine bürünen bu varlık, Lübnan'ın siyasi ve sosyal yaşamında derin izler bıraktı.

Suriye'nin çekilme kararı, 14 Şubat 2005'te Lübnan'ın eski Başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesinin ardından gelen uluslararası baskı ve Lübnan halkının "Sedir Devrimi" olarak bilinen kitlesel protestolarının sonucunda alındı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1559 sayılı kararı, "yabancı güçlerin Lübnan'dan çekilmesi" çağrısında bulunuyor ve bu karar, özellikle Suriye'yi hedef alıyordu.

Dönemin Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, uluslararası ve yerel baskılara dayanamayarak çekilme kararını açıkladı ve 29 Nisan 2005'te son Suriye askeri de Lübnan topraklarını terk etti.