Atatürk'ün can dostu Salih Bozok'un ölümünün 84. Yılı

Atatürk'ün en yakın silah arkadaşlarından biri olan Bozok, Kurtuluş Savaşı'ndan Cumhuriyet'in ilanına, Türkiye'nin dönüşüm sürecinin en önemli tanıklarından biriydi. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatında çok özel bir yere sahip olan Salih Bozok, 1881 yılında Selanik'te dünyaya geldi. Mustafa Kemal ile aynı yıl doğan Bozok, Cumhuriyet tarihinin en önemli tanıklarından biri olarak tarihe geçti. Atatürk'ün yaverliğini yapan, ona her daim sadık kalan ve Milli Mücadele'nin kritik anlarında yanında olan Bozok, 25 Nisan 1941'de hayata veda etti.

SELANİK'TEN BAŞLAYAN DOSTLUK

Salih Bozok ve Mustafa Kemal'in dostluğu, Selanik'te Şemsi Efendi İlkokulu'nda başladı. İki çocuğun yolları daha sonra askeri okullarda kesişmeye devam etti. Makedonya Askeri İdadisi ve ardından Manastır Askeri İdadisi'nde birlikte eğitim gördüler. Bu süreçte aralarında güçlü bir bağ oluştu. Askeri kariyerlerinde farklı yollar izleseler de, kader onları defalarca bir araya getirdi.

Salih Bozok, Mustafa Kemal'in aksine Harp Okulu'na devam etmeyerek Harbiye bünyesindeki Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye-i Şâhâne Piyade Sınıfı'na girdi ve 1902 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu. Profesyonel askeri kariyerine başlayan Bozok, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'nda görev aldı.

MİLLİ MÜCADELE'DE ATATÜRK'ÜN YANINDA

Salih Bozok'un Mustafa Kemal ile yolları I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Cephesi'nde yeniden kesişti. Mustafa Kemal'in askeri dehasına yakından şahit olan Bozok, daha sonra Kurtuluş Savaşı boyunca da onun yanından ayrılmadı. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışıyla başlayan Milli Mücadele sürecinde, Bozok da bu tarihi yolculuğun önemli bir parçası oldu.

Amasya Genelgesi'nin hazırlanması, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin düzenlenmesi süreçlerine tanıklık eden Bozok, Atatürk'ün en güvendiği isimlerden biri olarak kritik görevler üstlendi. Kurtuluş Savaşı boyunca Mustafa Kemal'in yanından ayrılmayan Bozok, onun kişisel koruması ve yaveri olarak görev yaptı.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE YAVERLİKTEN MİLLETVEKİLLİĞİNE

Cumhuriyet'in ilanından sonra Salih Bozok, Mustafa Kemal'in başyaverliğine atandı. Bu görevini 1926 yılına kadar sürdürdü. Daha sonra siyasete atılan Bozok, o zamanki adı Bozok olan Yozgat ve ardından Bilecik milletvekili olarak TBMM'de görev yaptı. Atatürk'ün yakın çevresindeki en sadık isimlerden biri olarak, yeni kurulan Cumhuriyet'in inşa sürecine katkıda bulundu.

Bozok, milletvekilliği görevinin yanı sıra Türkiye İş Bankası'nın kurucuları arasında yer aldı ve bankanın idare meclisi üyeliğini yürüttü. Atatürk'ün hem askeri hem de sivil hayatında yanında olan Bozok, onun özel yaşamının da en yakın tanıklarından biriydi.

SARSILMAZ BİR BAĞLILIK: İZMİR SUİKASTI VE ATATÜRK'ÜN VEFATI

Salih Bozok'un Atatürk'e olan bağlılığını gösteren en çarpıcı olaylardan biri, 1926 yılında gerçekleşen İzmir Suikastı girişimiydi. Mustafa Kemal'e yönelik suikast planı ortaya çıkarıldığında, Bozok hemen harekete geçerek olası tehlikelere karşı önlemler alınmasını sağladı.

Ancak Bozok'un hayatındaki en büyük sarsıntı, şüphesiz Atatürk'ün vefatı oldu. 10 Kasım 1938'de Mustafa Kemal Atatürk'ün hayata veda etmesi, Salih Bozok'u derinden etkiledi. En yakın dostunu kaybetmenin acısıyla intihar girişiminde bulunan Bozok, kurşunun kalbini sıyırıp geçmesi sonucu hayatta kaldı. Bu olay, onun Atatürk'e olan derin bağlılığının en çarpıcı göstergesiydi.

SON YILLARI VE MİRASI

Atatürk'ün vefatından sonra siyasi hayattan uzaklaşan Salih Bozok, 25 Nisan 1941'de, Atatürk'ün ölümünden yaklaşık 2,5 yıl sonra İstanbul'da hayata gözlerini yumdu. Vefatına kadar Atatürk'e olan sevgisini ve bağlılığını koruyan Bozok, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli tanıklarından biri olarak tarihe geçti.

Salih Bozok'un anıları, oğlu Cemil Bozok tarafından "Yaveri Atatürk'ü Anlatıyor" adlı kitapta toplandı.