Ayasofya Ne Demek
Ayasofya adındaki "aya" sözcüğü "kutsal, azize", "sofya" sözcüğüyse herhangi bir kimsenin adı olmayıp Eski Yunancada "bilgelik" anlamındaki sophos sözcüğünden gelir.[4] Dolayısıyla "aya sofya" adı "kutsal bilgelik" ya da "ilahî bilgelik" anlamına gelmektedir.
I. Constantinus tarafından başlattırılmıştır. 337 ile 361 yılları arasında tahtta olan Büyük Konstantin'in oğlu II. Constantius tarafından tamamlanmış ve Ayasofya kilisesinin açılışı 15 Şubat 360’ta Constantius II tarafından gerçekleştirilmiştir.
Adı "Büyük Kilise" anlamına gelen ilk Ayasofya Kilisesi’nin adı Latincede "Magna Ecclesia" demektir.
Birinci Ayasofya'nın çıkan isyanlar sonucu yıkılmasının ardından imparator II. Theodosius bugünkü Ayasofya’nın bulunduğu yere ikinci bir kilisenin inşa edilmesi emrini vermiştir.İkinci Ayasofya’nın açılışı 10 Ekim 415' te gerçekleşmiştir.
Üçüncü Ayasofya
İkinci Ayasofya’nın 23 Şubat 532’de yıkımından birkaç gün sonra imparator I. Justinianus öncekinden tümüyle farklı, daha büyük ve kendisinden önce gelen imparatorların yaptırdıkları kiliselerden çok daha görkemli bir kilise inşa ettirmeye karar vermesinin ardından Justinianus fizikçi Miletli İsidoros ile matematikçi Trallesli Anthemius’u görevlendirdi.23 Aralık 532'de başlanan yapım çalışması 27 Aralık 537'de tamamlandı. Kilisenin açılışını imparator Justinianus ve patrik Eutychius büyük bir törenle birlikte yaptılar.
Osmanlı'da Cami Dönemi
Fatih 1453'de İstanbul'u fethinden sonra fethin sembolü olarak, Ayasofya Kilisesi camiye dönüştürülmüştür.Fetihden dolayı o sıralarda Ayasofya harap bir haldeydi. Ayasofya’ya özel bir önem veren Fatih Sultan Mehmet kilisenin derhal temizlenip camiye çevrilmesini emretti ancak adını değiştirmedi. Böylelikle İlk minaresi Fatih'in döneminde inşa edilmiş oldu .
II. Selim Dönemi
II. Selim Dönemi'nde yorgunluk belirtileri gösterdiği için Dünyaca ünlü mimarımız Mimar Sinan tarafından restore edilerek son derece sağlamlaştırılmıştır.
Müze Dönemi
1930 ile 1935 yılları arasında restorasyon çalışmaları nedeniyle halka kapatılan Ayasofya Atatürk'ün emriyle bir takım çalışmalar geçirdi ve Bakanlar Kurulu’nun 24 Kasım 1934[32] tarih ve 7/1589 sayılı kararıyla müzeye çevrilmiştir.
Ayasofya’nın Tekrar Cami Olma Süreci
Ayasofya'nın tekrar cami olma süreci ilk olarak 2005 yılında başladı, 2005 yılında yargıya taşınan olay Danıştay 10. Dairesi tarafından reddedildi.[36] 2016'da tekrar açılan dava da Haziran 2018'de açıklanan karar ile aynı şekilde sonuçsuz kaldı.
29 Mayıs 2020 tarihinde İstanbul'un Fethinin 567. yıl dönümünde Fetih Suresi okundu. Bu gelişmelerin ardından Ayasofya'nın cami olma süreci tekrar gündeme geldi. Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği'nin "Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali" istemiyle Danıştay'da dava açması üzerine 2 Temmuz 2020 tarihinde duruşma gerçekleştirildi ve 10 Temmuz 2020 tarihinde Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını "Ayasofya'nın vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığını" belirterek iptal etti.
