Azerbaycan’ın bağımsızlık coşkusu: Cumhuriyetin 107. yılı kutlanıyor

Azerbaycan Milli Şurası, 28 Mayıs 1918'de aldığı kararla Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etti. Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Milli Şura tarafından hazırlanan İstiklal Bildirisi’nde, yeni kurulan devletin cumhuriyet esaslarına göre yönetileceği vurgulandı. Bu karar, Azerbaycan’ı Müslüman doğunun ilk demokratik cumhuriyeti unvanına taşıdı.

Bağımsızlık ilanının ardından Azerbaycan, kısa sürede kapsamlı reformlara imza attı. Eğitimden ekonomiye, basın özgürlüğünden din ve vicdan hürriyetine kadar birçok alanda yenilikler hayata geçirildi. Irk, din ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin yurttaşlara eşit haklar tanındı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi ise ülkeyi bu alanda İslam dünyasında öncü konuma taşıdı.

Bakü’nün Bolşevik ve Ermeni çetelerinin kontrolü altında olması nedeniyle Azerbaycan hükümeti ilk olarak Gence'de faaliyet gösterdi. Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Osmanlı Devleti oldu. 4 Haziran 1918’de imzalanan anlaşma sonrasında, Enver Paşa'nın kardeşi Nuri Paşa komutasında kurulan Kafkas İslam Ordusu bölgeye gönderildi. Bu ordu, 15 Eylül 1918'de Bakü’yü kurtararak hükümetin başkente taşınmasını sağladı. Ancak bu uğurda 1130 Osmanlı askeri şehit düştü.

DEVLETLEŞME YOLUNDA ADIMLAR

Yeni kurulan cumhuriyet, devletleşme sürecinde önemli adımlar attı. Kendi para birimi ve posta pulları tedavüle sokuldu, Devlet Bankası ve Bakü Devlet Üniversitesi kuruldu. 26 Haziran'da kurulan Azerbaycan ordusunun oluşumunda Osmanlı subayları da etkili oldu. Türk dili, 27 Haziran 1918'de devlet dili ilan edildi ve eğitim dili olarak da uygulanmaya başlandı.

7 Aralık 1918’de açılan ve 120 sandalyeden oluşan parlamento, ülkedeki tüm etnik grupları ve siyasi partileri temsil ediyordu. Faaliyet gösterdiği 17 ay içinde 230 yasa tasarısını kabul eden meclis, cumhuriyetin demokratik yapısını güçlendirdi.

RESULZADE’NİN MİRASI VE YENİDEN DOĞUŞ

Azerbaycan’ın kurucusu olarak kabul edilen Mehmet Emin Resulzade'nin “Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez” sözü, halkın hafızasında derin izler bıraktı. Bağımsızlık, 28 Nisan 1920’de Sovyet işgaliyle sona erse de, Azerbaycan davası ülkesini terk etmek zorunda kalan aydınlar tarafından yaşamaya devam etti. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Azerbaycan, bağımsızlığını yeniden ilan etti ve 1918-1920 dönemindeki cumhuriyetin mirasını benimsedi.