Kan, çatışma ve umut: İsrail-Gazze savaşı yüzyıllık bir çıkmazın anatomisi

Ortadoğu’da barutun hiç sönmediği topraklardan biri olan Gazze, son iki yıldır tarihinin en yıkıcı savaşlarından birini yaşıyor. 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırı, onlarca yıl süren gerilimi yeniden alevlendirdi. İsrail’in buna cevabı ise Gazze’ye yönelik şiddetli bir hava, kara ve deniz operasyonu oldu.

Ancak bugünkü savaşın kökeni yalnızca son yıllarda değil, Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasından bu yana şekillenen bir tarihsel kurguda gizli. Göçler, işgaller, halkların yerinden edilmesi, dinî ve etnik gerilimler, bu çatışmayı sadece bölgesel değil, küresel bir yara hâline getirdi.

TARİHSEL ARKAPLAN: BİR TOPRAĞIN BÖLÜNME HİKÂYESİ

İsrail-Filistin çatışmasının temelleri 20. yüzyıl başında atıldı. Osmanlı’nın dağılmasıyla birlikte İngiliz Mandası altına giren Filistin topraklarında, 1917 Balfour Deklarasyonu ile Yahudilere "ulusal bir yurt" sözü verildi. 1948’de İsrail Devleti kurulduğunda, yüz binlerce Filistinli topraklarından sürüldü. Bu olay, Filistinliler tarafından "Nakba" (Felaket) olarak anılmaktadır.

1967’deki Altı Gün Savaşı sonrasında İsrail, Gazze Şeridi’ni Mısır’dan alarak fiilen işgal etti. 2005’te İsrail, Gazze’den tek taraflı olarak çekildi, ancak sınırlar üzerindeki kontrolünü sürdürdü. Gazze, fiilen açık hava hapishanesine dönüştü.

2006 SONRASI: HAMAS’IN YÜKSELİŞİ VE ABLUKANIN DERİNLEŞMESİ

2006 seçimlerini kazanan Hamas, Gazze'nin yönetimini ele geçirdi. İsrail ve Mısır, bu gelişmenin ardından Gazze’ye tam abluka uygulamaya başladı. Malzeme, ilaç ve gıda girişleri ciddi kısıtlamalara uğradı. Bu yıllarda Gazze ile İsrail arasında çok sayıda küçük çaplı çatışma ve roket saldırısı yaşandı.

SAVAŞLARIN ZİNCİRİ

2008-2009: Operation Cast Lead

İsrail’in Gazze’ye yönelik ilk büyük askeri operasyonuydu. Yaklaşık 1.400 Filistinli hayatını kaybetti. Sivil altyapı ciddi şekilde tahrip edildi.

2012 VE 2014 SAVAŞLARI:

Roket saldırıları karşılıklı olarak arttı. 2014'teki savaşta 2.200’den fazla Filistinli, 70’e yakın İsrailli öldü.

2021 KUDÜS GERİLİMİ:

Şeyh Cerrah mahallesindeki tahliyeler ve Mescid-i Aksa baskınları yeni bir çatışma dalgası başlattı. Hamas, İsrail şehirlerine roket yağdırdı. İsrail, Gazze’ye hava saldırıları düzenledi.

7 EKİM 2023: TARİHİ SALDIRI VE BÜYÜYEN KRİZ

Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e düzenlediği saldırı, yüzlerce sivilin ölümüyle sonuçlandı. Rehin alınan İsrailliler ülke kamuoyunda büyük infial yarattı. İsrail, “tam savaş” ilan ederek Gazze’ye yönelik tarihin en büyük saldırılarından birini başlattı.

Kara harekâtları, bombardımanlar ve abluka altında yaşam mücadelesi veren 2 milyondan fazla Gazzeli, sağlık, gıda ve barınma sorunlarıyla yüz yüze kaldı. Hastaneler hedef alındı, mülteci kampları bombalandı, okullar yıkıldı.

İNSANİ KRİZİN BOYUTU

Birleşmiş Milletler verilerine göre:

30.000'den fazla sivil hayatını kaybetti.

1.5 milyondan fazla kişi yerinden edildi.

Gazze’de temel sağlık, ulaşım ve eğitim altyapısı neredeyse tamamen çöktü.

2024-2025: ATEŞKESLER, UMUTLAR, İHLALLER

Birkaç kez geçici ateşkes ilan edilse de, taraflar arasındaki güvensizlik bu süreci sürdürülebilir kılmadı. İsrail’in "Hamas’ı yok etme" hedefi ile Filistin halkı arasında çizgi bulanıklaştı. Uluslararası kamuoyu, İsrail’i orantısız güç ve savaş suçu iddialarıyla eleştirdi.

2025 itibarıyla İsrail, Gazze Şehri’ndeki bazı askeri operasyonları sonlandırdığını duyursa da saldırılar farklı bölgelerde sürüyor. Hamas’ın etkinliği azalsa da tamamen ortadan kalkmadı. Gazze ise büyük ölçüde harabeye döndü.