Tarihte bugün: Üç fidanın son yolculuğu

Türkiye’nin yakın tarihinde derin izler bırakan üç genç devrimci, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, 1947 ile 1949 yılları arasında dünyaya geldi. Henüz üniversite sıralarındayken başlayan siyasi mücadeleleri, onları kısa sürede Türkiye'nin en tanınan muhalif figürlerinden biri hâline getirdi.

Deniz Gezmiş, 1947’de Ankara’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girdikten sonra öğrenci hareketlerinin öncüsü oldu. 1968 gençlik hareketlerinin en aktif isimlerinden biri olan Gezmiş, kısa sürede sosyalist düşüncenin gençlik içinde yayılmasında önemli rol oynadı. Yusuf Aslan, Denizli doğumlu ve Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi öğrencisiydi. Hüseyin İnan ise Sivas’ta dünyaya gelmiş, Ankara’da eğitim hayatına devam etmişti. Üçü de Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun (THKO) kurucuları arasında yer aldı.

SİLAHLI MÜCADELE VE YAKALANMA SÜRECİ

1969 ve sonrasında Türkiye’de yükselen siyasi gerginlik ortamında, THKO üyeleri, mevcut düzeni silahlı mücadeleyle değiştirmek gerektiğine inandılar. Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye’deki askerî varlığına karşı yapılan eylemler, bu gençlerin kamuoyunda daha fazla tanınmasına yol açtı. Özellikle ABD askerlerinin kaçırılması ve bankaların soyulması gibi olaylar kamuoyunun dikkatini bu harekete çevirdi.

1971 yılında Nurhak Dağları’nda gerçekleştirilen bir operasyonla yakalanan Deniz Gezmiş ve arkadaşları, Ankara’da sıkıyönetim mahkemesinde yargılandı. Yargılama süreci boyunca, idam cezasına çarptırılmalarına karşı ciddi bir kamuoyu oluştu ancak dönemin siyasi atmosferinde karar değişmedi.

6 MAYIS 1972: SON SÖZLER VE İDAM

Üç genç, 6 Mayıs 1972 günü sabaha karşı saatlerde Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nde idam edildi. İdamlar infaz edilmeden önce her biri son sözlerini söyleme hakkını kullandı. Deniz Gezmiş, son sözlerinde, “Yaşasın tam bağımsız Türkiye! Yaşasın Marksizm-Leninizm! Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği!” diyerek veda etti. Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan da benzer şekilde bağımsızlık ve halkların birliğini vurgulayan ifadelerle son sözlerini söyledi.

İdamlar Türkiye'nin dört bir yanında derin bir üzüntüyle karşılandı. Siyasi yelpazenin farklı kesimlerinden tepkiler geldi. Üç genç, bir neslin vicdanında “üç fidan” olarak simgeleşti.

ARADAN GEÇEN 53 YILA RAĞMEN UNUTULMADILAR

Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, yıllar içinde çeşitli kesimlerden insanlar tarafından sahiplenildi. Her 6 Mayıs'ta anma törenleri düzenleniyor, mezarları başında yüzlerce insan toplanıyor. Şiirlere, şarkılara ve filmlere konu olan hayat hikâyeleri, Türkiye’de gençlik mücadelesinin sembolü hâline geldi.

Bugün hâlâ onların isimleri, özellikle üniversitelerde ve gençlik hareketlerinde yaşatılmaya devam ediyor.