Uzmanlar açıkladı: Netanyahu derdest edilebilir

Uluslararası Ceza Mahkemesi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında savaş suçundan tutuklama kararı istedi. Mahkeme savcısı, Netanyahu'nun savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar için cezai sorumluluk taşıdığına inanmak için makul gerekçeler olduğunu söyledi.

Konuyu gazetemize değerlendiren uluslararası hukuk uzmanları, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin 1998'de kurulan ve 2002 yılından beri yargılama yapan bir mahkeme olduğunu belirterek, bu mahkemenin sadece gerçek kişileri yargılayabilen bir mahkeme olduğunu kaydetti.

Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan UCM’nin yine aynı kentte bulunan Uluslararası Adalet Divanı'yla karıştırıldığını da kaydeden uzmanlar, bu mahkemenin devletleri yargılamada herhangi bir fonksiyonu olmadığına dikkat çekti.

SÜREÇ NASIL BAŞLADI?

Uzmanlar şu bilgileri verdi: "Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (ICC) ilişkin bilinmesi gereken en önemli mevzu tamamlayıcılık ilkesinin olması yani bu mahkeme doğrudan kendisi yargılama yapmaz, önce Ulusal Ceza Mahkemelerinin (UCM) yargılama yapmasını bekler. Herhangi bir UCM yargılama yapmaz ise faaliyete geçer. Ekimden bu yana olan mevzularda bir gelişme olmadığını gördük demiş başsavcı ve bir soruşturma için önce inceleme başlatmışlar, ön inceleme zaten bunun ilk aşaması. Ardından da soruşturma başlatmışlar ve yeterli kanıtları topladıklarını söylemişler. İsrail ICC'nin tarafı değil dolayısıyla herhangi bir şey yapılamayacağı söylenmiş. İsrail taraf olmasa bile 2015 yılından bu yana Filistin taraf bu mahkemeye. Filistin topraklarında işlenen suçlardan dolayı mahkeme faaliyete geçmiş."

Sonraki süreçte ön incelemeye ilk derece mahkemesinin bakacağını kaydeden uzmanlar, söz hakkının yargıçlarda olduğunu vurgulayarak, birkaç ayda söz konusu kişiler hakkında tutuklama kararı çıkabileceğine dikkat çekti.

MAHKEMENİN KOLLUK GÜCÜ YOK

Öte yandan mahkemenin kolluk gücü bulunmadığına da dikkat çeken uzmanlar, dolayısıyla uygulamada zayıf bir mahkeme görüntüsü çizdiğini söyledi. Rusya örneğine de değinen uzmanlar, Devlet Başkanı Putin hakkında başlatılan soruşturmayı hatırlatarak, Rusya'nın bu mahkemeye taraf olmadığı için bir şey yapılamadığını kaydetti.

DİĞER DEVLETLER NE YAPABİLİR?

Bir opsiyona dikkati çeken uzmanlar, gerek mahkemeye taraf olan gerekse de olmayan devletlerin, Netanyahu’yu ülkelerine gelmesi durumunda derdest edip UCM'ye teslim edebileceklerini kaydetti. Fakat üçüncü devletlerin böyle bir tavır sergilemekten uzak duracağını vurgulayan uzmanlar, "Rusya örneğinde şunu gördük: Putin, 'Ben bu sözleşmeye taraf değilim, mahkemeye taraf değilim. Lakin benim ziyaret edeceğim ülkelerden herhangi birisi bir operasyonla beni mahkemeye teslim etmeye kalkarsa bu bir savaş sebebi olur' dedi. Bu durumda da aynısı olacaktır. İsrail'in böyle bir açıklama yapacağı muhtemeldir" değerlendirmesinde bulundu.

MAHKEME NEDEN "SOYKIRIM" SUÇU DEMEDİ?

Öte yandan mahkemenin 4 farklı suç tipolojisinden yargılama yapabildiğini, bunların soykırım suçu, insanlığa karşı suç, savaş suçu ve saldırı suçu olduğunu vurgulayan uzmanlar, şunlara değindi: “Özellikle burada insanlığa karşı suç ve savaş suçunun işlendiğine kanaat getirmişler, yeterli deliller toplandığı da söylenmiş. Ama burada çok bariz olan bir şey var ki soykırım suçu. Burada mahkeme soykırım suçunu bilinçli bir şekilde tercih etmedi. Toplanan kanıtlarda aslına bakılırsa soykırım suçunun da var olduğu yönünde güçlü bir kanaat oluşuyor.”