Deprem uzmanından tarihi uyarı: Büyük deprem kapıda olabilir

Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Sındırgı’da yeni bir deprem yaşanma riskinin bulunduğunu belirterek, “Sındırgı’da artçı sarsıntı sayısı 20 bini geçti. Son 3-4 gündür 3-4 büyüklüğündeki artçılar tamamen durdu. Bu durum olumlu değil; fayın stres biriktirdiğini, gerilimin arttığını gösterir” uyarısında bulundu.

DEÜ Bilim Kafe Sohbetleri kapsamında düzenlenen “Deprem ve İzmir” etkinliğinde konuşan Prof. Dr. Sözbilir, 1975-1999 yılları arasında Türkiye’de zemin özellikleri yeterince dikkate alınmadan çok sayıda bina inşa edildiğini söyleyerek, “Deprem olduğunda en fazla hasar bu dönem binalarında görülüyor. Mevcut yapı stokumuzun büyük kısmı 1999 öncesi yapıldı ve depreme dayanıklı değil. Kentsel dönüşümün artık doğal afet odaklı şekilde yürütülmesi gerektiği ortaya çıktı” dedi.

“Fay sayısı 150’den 485’e çıktı”

Son 21 yılda Türkiye’de çok sayıda yeni fay tespit edildiğini belirten Prof. Dr. Sözbilir, “1992’de bilinen fay sayısı 150 iken, 2013’te bu sayı 485’e yükseldi. 2025’e yaklaşırken bu sayının daha da arttığını görüyoruz. Bu yüzden Türkiye’nin deprem tehlike haritası güncelleniyor ve yıl sonunda yeni harita açıklanacak” ifadelerini kullandı.

İzmir Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yürüttükleri Deprem Master Planı çalışmalarının da son aşamaya geldiğini belirten Sözbilir, “İzmir’de hangi binanın riskli olduğunu deprem olmadan önce bilmeliyiz. 25 yıl önce hazırlanan ilk plan artık güncel değil. Şu an İzmir’de 13 fayın ne zaman deprem üretebileceğine dair verilere ulaştık” diye konuştu.

“Deprem konusunda uzman olmayanların yorum yapması doğru değil”

Depremle ilgisi olmayan akademisyenlerin konu hakkında değerlendirme yapmasının yanlış olduğunu vurgulayan Sözbilir, “Her yere belirli standartlar sağlandığı sürece bina yapılabilir. Tek istisna, doğrudan fay hattının üzeri. Fay deprem sırasında yüzeyi yırtar ve üzerindeki bina ne kadar güçlü olursa olsun devrilir. Yakın gelecekte deprem üretmesi beklenen fayların üzeri yapılaşmaya kapatılmalı” dedi.

“İzmir’de yapı stokunun yüzde 60’ı riskli”

İzmir’deki yapıların yaklaşık yüzde 60’ının depreme dayanıklı olmadığını söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, Bornova, Karşıyaka, Seferihisar ve Balçova’da mikrobölgeleme çalışmaları yürütüldüğünü hatırlattı. İzmir’in kara kesiminde 21, denizle birlikte toplam 40 fay bulunduğunu belirterek, “Ölü faylar yeniden aktif hâle geçebiliyor. Sındırgı’da daha önce haritada olmayan fayların deprem ürettiğini gördük” ifadelerini kullandı.

Sındırgı’daki risk: “Artçıların durması iyiye işaret değil”

10 Ağustos’taki 6.1 büyüklüğündeki depremden sonra bölgedeki artçıların dağa doğru yayıldığını anlatan Prof. Dr. Sözbilir, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bu depremde kırılması gereken Sındırgı fayı kırılmadı. Yaptığımız arazi çalışmalarında bölgede çok sayıda ölü fay bulunduğunu tespit ettik. Ardından ikinci deprem gerçekleşti. Bugün hâlâ Sındırgı’da yeni bir deprem yaşanma tehlikesi bulunuyor. Artçı sayısı 20 bini geçti ancak son günlerde sarsıntıların aniden kesilmesi fayda stres biriktiğine işaret ediyor.”

“İzmir için en tehlikeli fay Tuzla”

Sözbilir, İzmir’i etkileyecek en büyük tehlikenin İzmir fayı olduğunu ancak yakın dönemde kırılmasının beklenmediğini söyledi:
“İzmir fayının en son depremi 1688’de. Deprem tekrarlama aralığı en az bin yıl. Yakın zamanda büyük bir deprem üretmesi beklenmiyor. Ancak Tuzla fayının deprem zamanı geldi. 7.2 büyüklüğüne kadar çıkabilecek bir deprem üretebilir.”

Seferihisar fayının 3 bin yıldır, Gülbahçe fayının ise 1289’dan beri deprem üretmediğini belirten Sözbilir, “Gelecek 100 yıl içinde İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün kampüsünü daha güvenli alanlara taşıması gerekebilir” dedi.

“İzmir’de 12 deprem uyarı istasyonu kurulacak”

Prof. Dr. Sözbilir, İzmir’de tüm EVKA bölgelerindeki yapıların sağlam olduğunu belirterek, kentte 1-2 ay içinde 12 yeni deprem uyarı istasyonu kurulacağını açıkladı.