Klinik psikologdan kritik uyarı: Yapay zeka terapist değil

Son zamanlarda birçok alanda kullanılan yapay zekâ, psikolojik sorunlar yaşayan ve sosyal ilişkilerinde zorlanan bireyler tarafından sıklıkla başvurulan bir mecra haline geldi. Peki, bu durum gerçekten doğru bir tercih mi? Ulus’a konuşan Uzman Klinik Psikolog Rabia Görgün, yapay zekânın psikolojik danışman olarak kullanılmasının ne kadar doğru olduğunu değerlendirdi. Yapay zekânın psikolojik danışmanlıkta insanın yerini alamayacağını belirten Görgün, “Yapay zeka bir terapist değildir. Klinik karar veremez, tanı koyamaz, kriz yönetemez ve kişiye özel psikodinamik süreçleri anlayamaz. Kriz anında yani intihar düşüncesi, panik atak gibi durumlarda yapay zeka doğru müdahaleyi yapamaz. Bu durum ciddi güvenlik riskleri doğurur” dedi.

“PSİKOLOJİK DANIŞMA YAPAY ZEKÂ İLE SAĞLANAMAZ”

Birçok alanda kullanılan yapay zekâ, psikolojik sorunlar yaşayan, sosyal ilişkilerinde çıkmaza giren bireyler tarafından da sıkça başvurulan bir mecra haline geldi. Uzman Klinik Psikolog Rabia Görgün, yapay zekânın birçok alanda fayda sağlasa da psikolojik danışmanlıkta insanın yerini alamayacağını söyledi. Bireysel danışmanlık sürecinin insana özgü bir bağ ve empati gerektirdiğini kaydeden Görgün, “Yapay zeka ne kadar gelişmiş olursa olsun, bir insanın yaşadıklarını bütünüyle kavrayamaz; travmanın derin bağını tam anlamıyla anlayamaz” dedi. Terapide yönü bazen bir göz temasının, bazen de ses tonundaki en ufak değişimin belirlediğini ifade eden Görgün, “Oysa yapay zekâ bu incelikleri hissedemez. Çünkü terapi, teknik değil, etik, duygusal güvenlik ve gerçek bir ilişkiyle iyileştirir. Bazen insanı iyileştiren tek şey, onu gerçekten duyan birinin varlığıdır” sözleriyle yapay zekânın sınırlarına dikkat çekti.

“İNSAN İLİŞKİLERİNİN DERİNLİĞİNİ TAKLİT EDEMEZ”

Yapay zekânın danışanlarla empati kurma kapasitesinin sınırlı olduğuna dikkat çeken Görgün, “Empati sadece insana ait bir özellik. Gerçek bağlar dinlemekten, görmekten ve hissetmekten geçer. Yapay zeka insan ilişkilerinin derinliğini taklit edemez” dedi. Bir terapistin hem sözleriyle hem de tavırlarıyla “Seni anlıyorum” mesajını kolaylıkla verebildiğini ifade eden Görgün, “Yapay zekâ ise herkese aynı heyecanla cevap verir. Bu da karşı tarafta ‘Beni gerçekten anlıyor mu?’ hissini doğurur” diye konuştu. Terapinin güven ilişkisi, empati ve duygusal bağ gibi unsurlara dayandığını hatırlatan Görgün, “Bunlar, şu anki yapay zekâ sistemlerinin tam anlamıyla taklit edemeyeceği insani becerilerdir” diye ekledi.

“YAPAY ZEKA BİR TERAPİST DEĞİLDİR”

Yapay zekânın toplumun genel ruh sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Görgün, yapay zekâ araçlarının destekleyici bir rol oynayabileceğini ancak bu teknolojileri bir terapistin yerine koymanın ciddi riskler barındırdığını vurguladı. “Terapi, doğru cevabı bulmak değil; ilişki kurmak, duygulara eşlik etmek, bağlamı anlamak ve güvenli bir alan sunmaktır. Bu da yapay zekânın sınırlarının ötesindedir” diyen Görgün, duygusal zekâdan yoksun sistemlerin terapi sürecinde insani temasın yerini dolduramayacağını ifade etti. Duygusal zekâdan yoksun yapay zekânın kriz anlarında etkili bir destek sunamayacağını da belirten Görgün, “Yapay zeka bir terapist değildir. Klinik karar veremez, tanı koyamaz, kriz yönetemez ve kişiye özel psikodinamik süreçleri anlayamaz. Kriz anında yani intihar düşüncesi, panik atak gibi durumlarda yapay zeka doğru müdahaleyi yapamaz. Bu durum ciddi güvenlik riskleri doğurur” şeklinde konuştu.

“KONTROLÜ KAYBEDERSENİZ ZİHİNSEL SAĞLIĞINIZ ZARAR GÖRÜR”

Psikolojik destek arayan bireylerin, yapay zekâya temkinli yaklaşması gerektiğini belirten Görgün, “Bir psikolog, aldığı eğitim ve meslek kuralları gereği etik sorumluluk taşır. Danışların bilgileri gizli ve özel kalır fakat yapay zeka için bu durum bu şekilde işlemez bu kadar özel hayatımıza almak başlarda pozitif gelmeye huzur vermeye başlasa da uzun vadede bu durum kişiye zarar verebilir” diye konuştu. Yapay zekâya tam anlamıyla güvenmenin ciddi riskler barındırdığına işaret eden Görgün, sözlerini şu cümlelerle sürdürdü:

“Unutmayalım teknoloji bir araçtır. Kontrol sizde olursa güç verir. Kontrolü kaybederseniz zihinsel sağlığınız sessizce zarar görür. Zamanla gerçeklik algısının bozulmasına ve insanı birtakım duyguların anlaşılmamasına sebebiyet verebilir. Yapay zekadan destek alabilirsiniz ama iyileşmek için bir terapist ilişkisine ihtiyacınız var.”