Tarihte Bugün: 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nün kökeni ve Türkiye’deki yolculuğu
Tüm dünyada işçi hakları ve dayanışmanın simgesi haline gelen 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü, yüz yılı aşkın bir geçmişe sahip. İşte 1 Mayıs’ın çıkış noktası, dünyadaki ve Türkiye’deki durumu…
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü, ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında Amerika Birleşik Devletleri'nde işçilerin daha insani çalışma koşulları talebiyle başlattığı mücadelenin bir ürünü olarak doğdu. 1886 yılında, ABD'nin Chicago kentinde binlerce işçi, günlük çalışma süresinin 8 saatle sınırlandırılması talebiyle greve gitti. 1 Mayıs 1886’da başlayan bu protestolar, 4 Mayıs’ta Haymarket Olayı olarak bilinen trajik bir çatışmaya dönüştü.
Polisle işçiler arasında yaşanan bu olayda birçok insan hayatını kaybetti. Haymarket Olayı, işçi sınıfı mücadelesinde dönüm noktası olarak kabul edildi ve bu tarih, 1889 yılında toplanan İkinci Enternasyonal tarafından “Uluslararası İşçi Günü” olarak ilan edildi. O günden bu yana 1 Mayıs, başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde işçi sınıfının mücadele ve dayanışma günü olarak kutlanıyor.
TÜRKİYE’DE 1 MAYIS’IN SERÜVENİ
Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilk kez 1909 yılında Selanik’te kutlanan 1 Mayıs, Cumhuriyet döneminde ise 1923 yılında resmî olmayan ilk büyük kutlamalarla gündeme geldi. Ancak uzun yıllar boyunca bu gün, kimi zaman görmezden gelindi, kimi zaman ise yasaklarla karşılaştı. Türkiye’de 1 Mayıs’ın en çok hafızalara kazınan kutlaması ise 1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı’nda gerçekleştirildi.
Yüz binlerce işçinin katıldığı bu kutlamalar, tarihe “Kanlı 1 Mayıs” olarak geçti. Meydanda henüz nedeni tam olarak aydınlatılamayan silahlı saldırı ve yaşanan panik sonucu 34 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.
Bu olaydan sonra 1 Mayıs, Türkiye’de uzun süre yasaklı bir gün olarak kaldı. 1980 darbesi sonrasında 1 Mayıs kutlamalarına tamamen yasak getirildi. Ancak demokratikleşme süreciyle birlikte 2000’li yıllarda bu yasaklar gevşetildi.
2009 yılında “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla resmî tatil ilan edilen 1 Mayıs, 2010 yılından itibaren ise yeniden Taksim’de kitlesel katılımlarla kutlanmaya başlandı. Ancak zaman zaman yine çeşitli güvenlik önlemleri gerekçe gösterilerek meydanlara çıkış engellendi.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.