İnsanlığın unutmaması gereken iki kavram: 'Edep' saygıdan 'haya' imandandır

Bir toplumda örf, adet ve kural halini almış, iyi tutum ve davranışlar veya bunları kazandıran bilgi anlamında kullanılan edep kelimesi; incelik ve kibarlık ya da takdir anlamlarına gelmektedir. Edep, ayrıca güzel terbiye, güzel huy, insanı kötülüklerden koruyan alışkanlık anlamlarına da gelmektedir. İnsan kendisini yaratıp yaşatan ve gözeten Rabbine, peygamberlerine, büyüklerine, anne, baba ve akrabalara yani küçük büyük herkese karşı edepli ve saygılı davranmalıdır. Peki, Edep ve hayâ ne demek? Edep ve hayâ sahibi olmak nedir? Tüm detaylar haberimizde:

EDEPSİZLİK ŞEYTANLIKTIR

Edep dışı davranışlar şeytanın huyudur. Allah'a karşı edep, onun rızasına uygun davranmak ve onun hoşlanmadığı şeyleri yapmamaktır. Peygamberimize karşı edep ise sünnetlerini terk etmemek, ismi anıldığından salavat getirmektir. Dini anlamda bu manaları taşıyan edebin anne babamıza karşı olanı ise onlara daima hürmet etmek, kırıcı ve incitici sözler söylememek, önlerinden yürümemek, sözlerini kesmemek ve her zaman onların rızasını kazanmaya çalışmaktır. “Edep bir tac imiş nuri hüdadan, giy ol tacı emin ol Kerbela’dan” sözü de insanlığa bu gerçeği hatırlatmaktadır.

Hayâ; utanma, çekinme ve vazgeçmiş anlamlarından gelmektedir. Hayâ kelimesi, aynı zamanda bir ahlak terimi olarak nefsin çirkin davranışlarından rahatsız olup onları terk etmesi anlamı taşımaktadır. Kur’an-ı Kerim’de edep veya bundan türetilmiş bir kelime geçmezken, hayâ kelimesinden türetilmiş kelimeler üç yerde geçmektedir. Allah'ın gerçeği bildirmekten hayâ etmeyeceği belirtilmektedir. Kur’an-ı Kerim’de Bakara Suresinde ise müşriklerin arı, karınca, sinek gibi küçük yaratıkların örnek olarak gösterilmesinin fesahatle bağdaşmadığı yolundaki iddialarına karşı “Şüphesiz Allah gerçeği açıklamak için sivrisineği ve onunda ötesinde bir varlığı misal getirmekten hayâ duymaz” şeklinde cevap verilmiştir. Unutulmamalıdır ki hayâ, ‘imandandır’.