Emevi Hanedanı’nın lideri Muaviye’nin ardından kalan miras

Muaviye bin Ebu Süfyan, yaklaşık 602 yılında Mekke’de dünyaya geldi. Babası Ebu Süfyan, başlangıçta İslam'a muhalefetiyle tanınsa da daha sonra Müslüman olmuştur. Muaviye de Mekke'nin fethinden sonra Müslümanlığı kabul etmiş ve Hz. Muhammed’in vefatından sonra İslam Devleti’nin yönetim kademelerinde görev almıştır. Halife Ömer döneminde Şam valiliğine atanan Muaviye, burada askeri ve idari gücünü sağlamlaştırmış, Bizans sınırlarında düzenlediği seferlerle İslamiyet’in yayılmasına katkıda bulunmuştur.

CEMEL VE SIFFİN SAVAŞLARIYLA BELİRGİNLEŞEN SİYASİ AYRIŞMA

Hz. Osman’ın 656 yılında şehit edilmesiyle birlikte İslam dünyasında büyük bir iç karışıklık başlamış, bu durum siyasi ve mezhepsel bölünmelere zemin hazırlamıştır. Halifeliğe geçen Hz. Ali ile Muaviye arasında yaşanan anlaşmazlık, Sıffin Savaşı’na (657) yol açmıştır. Muaviye, Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılmasını talep ederken, Hz. Ali ise devlet otoritesini yeniden tesis etmeye odaklanmıştı. Savaşta net bir galibin çıkmaması ve hakem olayının yaşanması, Müslümanlar arasında büyük bir ayrışmayı da beraberinde getirdi.

EMEVİ HANEDANI’NIN DOĞUŞU: İLK KALITSAL HALİFELİK

Hz. Ali’nin 661’de suikasta uğrayarak hayatını kaybetmesinin ardından Muaviye, Kufe halkıyla yaptığı anlaşmayla halifeliğini ilan etti. Böylece İslam tarihinde ilk kez bir halife, seçimle değil siyasi dengeyle başa gelmiş oldu. Başkenti Şam’a taşıyan Muaviye, Emevi Hanedanı’nı kurarak halifeliği babadan oğula geçen bir sisteme dönüştürdü. Oğlu Yezid’i veliaht ilan etmesiyle, İslam tarihinde tartışmalı bir sürecin başlangıcına imza attı.

PEYGAMBER SOYUYLA GERİLİM: EHLİBEYT’LE YAŞANAN ÇATIŞMALAR

Muaviye’nin iktidarı boyunca en çok eleştirildiği alanlardan biri, Hz. Muhammed’in soyundan gelenlerle ilişkileridir. Özellikle Hz. Ali ve onun çocuklarıyla yaşadığı siyasi mücadele, Müslümanlar arasında kalıcı kırılmalar yaratmıştır. Ehlibeyt’e yönelik muhalefeti, daha sonra Kerbela Faciası’na zemin hazırlayan süreci başlatmıştır. Hz. Hasan ile yaptığı barış anlaşmasına rağmen, Halifeliği oğlu Yezid’e bırakması, bu barışın ihlali olarak yorumlanmıştır.

ŞAM’DA SON NEFES: 6 MAYIS 680

Muaviye bin Ebu Süfyan, 6 Mayıs 680 tarihinde Şam’da hayatını kaybetti. Ardında güçlü bir devlet yapısı, tartışmalı bir siyasi miras ve derin mezhepsel ayrışmalar bıraktı. Yerine geçen oğlu Yezid döneminde Kerbela olayı yaşanacak, bu olay İslam dünyasında büyük bir travmaya neden olacaktı.