Ankara'nın adı nereden geliyor?

Kadim (başlangıcı belli olamayacak kadar eski) çağlardan beri Ankara'nın adının nereden geldiğine dair çok sayıda iddia mevcuttur. Bunların çoğu söylence ya da efsane düzeyini geçememiştir. Ancak, Ankara'nın adının nereden geldiği bilinmez. Bazı kaynaklara göre; Firg dilinde gemi çapası anlamına gelen 'anker' sözcüğünden bazı kaynaklara göre de yine Firgce olan ve karışık anlamına gelen 'ankas' sözcüğünden türemiştir Ankara'nın adı.

MİDAS'IN KULAKLARI

Ankara adıyla ilgili "kaynaklara dayalı" kesin bir tespit olmamasına karşın; eskiçağ efsaneleri ve rivayetlerine şehrin adına dair bazı ipuçları taşır. Adının halen nereden geldiğine dair kesin bir bilgi olmasa da Ankara'nın adı, kadim kaynaklarda Frig Kralı Midas ile anılır. Bilinen adıyla Eşek Kulaklı Midas. Bu efsaneye göre, Frigya Kralı Midas'ın bir deniz çapası -ki Firg dilinde 'anker' demektir- bulduğu yerde bu şehri ilk defa kurmasıyla şehir de adını Anker kelimesi olarak almıştır. 

SALATALIK MI?

Grek müverrihi Pausanıas, söz konusu çapanın kendi zamanında (M.Ö II. Yüzyıl) Jupiter mabedinde muhafaza edildiğini yazmaktadır. Roma hâkimiyeti dönemine ait bazı sikke ve madalyonlarda gemi çapasının Ankara şehrinin arması gibi kullanıldığı görülmektedir. Bu tarihi görüşlerin yanı sıra şehrin adının Grekçe Agheridha (koruk) , Anguri (salatalık) kelimesiyle ilgili olduğu söylenmektedir. 

KARIŞIK BİR HİKAYE

Şehrin adıyla ilgili en yaygın ve kabul gören kanaatlerden biri de; Frigçe 'ankas' kelimesidir. Karışık anlamına gelen bu kelimeye "kayalık, dar boğaz" manaları da verilmektedir. Bir vadi yanında kurulmuş olan Ankara şehrinin fiziki görünümü bu adlandırmaya uygun düşmektedir. 

ANKUAWA'NIN KURULDUĞU YER

İlkçağda Anadolu’da ilk güçlü devleti kuran Hititlerin Orta Anadolu’da kurdukları "Ankuwa" şehrinin de şimdiki Ankara şehrinin yerinde kurulmuş olabileceği mümkündür. Dolayısıyla Ankara ismine yakın fonetiğin Hititler döneminde de varlığı dikkat çekicidir. 

YOKSA ÜZÜM MÜ?

Türk-İslam kaynaklarında şehrin adı Farsça 'engü' (üzüm) kelimesine bağlanmış bir başka deyişle, şehir kalesinin 'angarya' ile yaptırıldığı için şehre böyle bir ad verildiği ifade edilmektedir. Eski Arap coğrafyacıları da ekseriyetle şehirden Ankara olarak söz etmektedirler.  Selçuklular döneminde şehrin adı Engürü, Enguriye, Engure ve Ankara olarak geçmektedir. Aynı döneme ait Batılı kaynaklarda Angora, Angurie şeklinde geçer. Osmanlı kaynaklarında ise; Engürü ve Ankara ismi kullanılmıştır. 

ÜÇ BAŞKENTLİK

Bu gün 5 milyondan fazla nüfusu ile dünyanın en önemli başkentlerinden biri olmasına karşın Ankara'nın adını nerden gelir bilinmez ama tarih içinde iki kez daha baş şehirlik yapmışlığı vardır.  İlki başkentliği milattan 2 asır önce Avrupa kökenli Kelt kavmine mensup Galyalıların Balkanlar ve Batı Anadolu'da yaşadıktan sonra Orta Anadolu'da Ankara ve Çorum, Yozgat yöresinde kurdukları Galatya Devletine yaptığı başkentliktir. Ankara, Galatlara MÖ 280-274 yılları arasında başkentlik yapmıştır. Ankara'nın ikinci başkentliği ise milattan sonra 1'inci ve 2'ici asırlarda; Roma İmparatorluğu'nun Galatya eyaletinin merkezi olması ile yaşandı. Bu dönem kentin nüfusu 100 bine dayandı. Osmanlı Devleti döneminde ise 16'ıncı asırda Anadolu Beylerbeyliği merkezi olan Ankara, uzun bir süre askeri ve siyasi merkez olma özelliğini kordu. Cumhuriyet'in kurulmasından kısa bir süre önce 13 Ekim 1923'te başkent ilan edilen Ankara, yeni rejime giden yolda atılan son hamleydi.

Uğur DUYAN/HABERVAKTİM