Çatkı sistemi nedir? Çatkı sistemi nasıl uygulanır?

Kahramanmaraş merkezli depremlerde yeni binaların bile yerle bir olması eksik ve kusurları gündeme getirdi. Depremle birlikte diğer yandan konutların daha sağlam nasıl yapılabileceği tartışılıyor.

ÇATKI SİSTEMİNİ ÖNERDİ

Bu noktada Karabük Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Aysun Özköse’den önemli bir teklif geldi. Prof. Dr. Aysun Özköse, yeni binalar için tarihi Safranbolu evlerinde uygulanan çatkı sistemi önerisinde bulundu.

ÇOK DAHA GÜVENLİ

Peki çatkı sistemi nedir? Çatkı sistemi nasıl uygulanır? Bu soruların cevabına geçmeden önce, Prof. Dr. Aysun Özköse’nin önerisini biraz açmak gerekirse; Karabük Üniversitesi Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Özköse, tarihi Safranbolu evlerindeki çatkı sisteminin depremlere karşı betonarme yapılara nazaran daha güvenli olduğunu kaydetti.

DEPREMDE AYAKTA KALDILAR

AA’ya konuşan Özköse, tarihi Safranbolu evlerinin 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında yapıldığını hatırlatarak, bu tarihi konakların yapımında binlerce yılın verdiği deneyim ve birikimle oluşan ustalığın kullanıldığına dikkat çekti ve meydana gelen depremlerde bu yapıların ayakta kaldığını söyledi.

Tarihi Safranbolu evlerinde çatkı sistemi kullanıldığını, bunun çok iyi düşünüldüğünü belirten Prof. Özköse "Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe dayanarak yerleştirilmiştir. Sistem yatay yüklere karşı planlanmış, destekler kullanılmıştır. Safranbolu evleri gibi geleneksel Türk evleri, şiddetli depremlere bile dayanır. Sistemin özelliği gereği depremde yapının bir bölümü hasar görse bile tamamı çökmez. Çünkü, her bölüm birbirinden bağımsızdır. Bir yapıda binlerce taşımaya yardımcı direk vardır" dedi.

SAFRANBOLU EVLERİ NASIL YAPILDI?

Aysun Özköse, "Ahşap çatkılı yapılar betonarme yapılardan daha güvenli" dedi ve Safranbolu evlerinin yapılışına ilişkin şu bilgileri aktardı: Safranbolu evlerinin temeli kaya bulunana kadar kazıldı ve ilk katlar 1 metre kalınlıkta taş duvarla çıkıldı. Evlerin duvarına neme karşı dayanıklı olması için de kireç sürüldü.

YENİ YAPILARDA ÇATKI SİSTEMİ KULLANILABİLİR

Prof. Özköse, Safranbolu evlerinin yapımında kullanılan çatkı sisteminin yeni yapılacak binalarda da kullanılabileceğini belirterek, şöyle konuştu: "Depremi engelleyemeyiz ama depremin etkilerini engelleyebiliriz. 'Çatkı sistemi' ile yapılan yapılarda deprem sırasında kaçma güvenliği var. Yapı güvenli. Bir bölümü çökse bile diğer noktalarıyla yapı ayakta kalabiliyor. Kaçmak için zaman olabiliyor.”

BETONDAN DAHA GÜVENLİ OLUYOR

Bunun sadece Safranbolu evleri için geçerli olmadığını vurgulayan Özköse, “Bütün dünyadaki ahşap çatkılı yapılar için geçerli. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar her 60 santimetrede bir dikmeler, yatay kuşaklar ve çapraz payandalarla güvence altına alınır. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar depremlerde kötü çözümlenmiş betonarme yapılardan daha güvenlidir" bilgisini verdi.

Peki çatkı sistemi nedir, yapılarda çatkı sistemi nasıl uygulanır?
Ahşap çatkı yöntemi olarak da bilinen çatkı sistemi dış ortama daha çok açılmaya imkan vererek açık sofalar yapılmasına, daha çok pencere açılmasına, çıkmalar ve geniş saçaklara imkan verir. Böylece evlerde iklim denetimi ve rutubetli ortamda iyi nefes alması sağlanır, nemin yoğuşması önlenir.

Çatkı sistemi ile yapılan evlerde taşıyıcı sistemi kütüklerden oluşur. Bu yapım tekniğinde kütükler yatay doğrultuda birbirine bindirilerek, köşelerde ve oranında boğaz kesme yöntemiyle çatılıp, dışarıda 30 cm civarında bir çıkıntı bırakılmaktadır. Kütüklerin oluşturduğu duvarlar hem taşıyıcı hem de bölücü özelliğe sahiptirler.

Haber Merkezi