Tarihte bugün: Çanakkale Kara Savaşları'nın 110. yıl dönümü

Türk milletinin kaderini değiştiren ve dünya tarihine damga vuran Çanakkale Kara Savaşları'nın 110. yıl dönümündeyiz. 25 Nisan 1915'te başlayan ve yaklaşık 8,5 ay süren bu destansı mücadele, yalnızca bir savaşın değil, bir milletin var oluş hikâyesinin de adıdır. Birinci Dünya Savaşı'nın en kanlı cephelerinden biri olan Çanakkale'de, düşman kuvvetleri denizden geçemeyince karadan saldırıya geçti. Ancak karşılarında, vatanı için canını vermeye hazır bir milleti buldu.

DENİZDE BAŞARAMADILAR, KARAYA ÇIKTILAR

18 Mart 1915'te Çanakkale Boğazı'nı denizden geçmeye çalışan İtilaf Donanması, Nusret Mayın Gemisi'nin döşediği mayınlar ve Türk topçusunun isabetli atışları sonucunda ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilginin ardından İtilaf Devletleri, stratejilerini değiştirerek kara harekâtı planı yaptılar. Amiral Hamilton komutasındaki İngiliz, Fransız, Avustralya ve Yeni Zelanda birlikleri, 25 Nisan 1915 sabahı Gelibolu Yarımadası'nın çeşitli noktalarına çıkarma yaparak kara savaşlarını başlattı.

ANZAK (Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu) birlikleri özellikle Arıburnu bölgesinde, İngiliz birlikleri Seddülbahir'de, Fransızlar ise Kumkale'de karaya çıktılar. Düşman kuvvetleri, bu çıkarmalarla hızla ilerleyip İstanbul'a ulaşmayı ve Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmayı hedefliyordu.

DESTANSI DİRENİŞ VE MUSTAFA KEMAL'İN LİDERLİĞİ

Düşman kuvvetlerinin karaya çıkışı, başlangıçta hızlı ilerlemiş olsa da, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal'in dahiyane komutası ve Türk askerinin cesaretiyle durduruldu. Arıburnu'nda durumu değerlendiren Mustafa Kemal, karşı taarruz emri vererek tarihe geçen sözlerini söyledi: "Size ben taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilir."

Conkbayırı, Zığındere, Kanlısırt, Bomba Sırtı ve Anafartalar gibi bölgelerde amansız çarpışmalar yaşandı. 9-10 Ağustos 1915'te Anafartalar'da Mustafa Kemal'in komutasındaki Türk birlikleri, düşman kuvvetlerini püskürterek dönüm noktası yarattı. Kara savaşları boyunca her iki taraf da büyük kayıplar verdi. Siperlerin arası o kadar yakındı ki, bazen düşman siperlerine el bombaları bile atılabiliyordu.

ÇEKİLME KARARI VE SAVAŞIN SONA ERMESİ

Aylar süren kanlı çarpışmalar, ağır hava koşulları ve hastalıklar nedeniyle büyük kayıplar veren İtilaf kuvvetleri, nihayet geri çekilme kararı aldı. İlk olarak Aralık 1915'te Arıburnu ve Suvla bölgelerinden çekilen düşman birlikleri, 8-9 Ocak 1916 gecesi Seddülbahir'den de çekilerek Çanakkale Kara Savaşları'nı tamamen sona erdirdi. İtilaf kuvvetleri çekilirken, Türk birliklerini fark ettirmemek için botlarının altına çuval bağlamış ve kukla askerler dikerek geri çekilmelerini gizlemeye çalışmışlardı.

Çanakkale Kara Savaşları'nda Türk tarafı yaklaşık 213 bin asker kaybetti; bunların 57 bini şehit düştü, kalanı yaralandı veya esir düştü. İtilaf Devletleri ise toplam 252 bin kayıp verdi.

ÇANAKKALE ZAFERİ'NİN TARİHİ SONUÇLARI

Çanakkale Kara Savaşları'nın sonuçları, yalnızca Türk tarihi için değil, dünya tarihi için de dönüm noktası oldu. Bu zafer sayesinde:

Osmanlı Devleti'nin başkenti İstanbul işgalden kurtuldu. Rusya'ya giden yardım yolu kesildiği için Bolşevik Devrimi'nin zemini hazırlandı.

Savaşın süresi en az iki yıl uzadı ve Birinci Dünya Savaşı'nın gidişatı değişti. Mustafa Kemal, ulusun lideri olarak öne çıktı ve ileride kurulacak Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri atıldı. Avustralya ve Yeni Zelanda'nın ulusal kimliklerinin oluşmasında önemli rol oynadı.