Fenomenler mercek altında: Kara para nedir ve nasıl aklanır?

Geçtiğimiz günlerde sosyal medya fenomenlerinin birer birer gözaltına alınması gündeme bomba gibi düştü. Özellikle kısa bir zaman diliminde zenginliğe ve lüks içinde bir hayata erişen fenomenlerin hepsi Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından mercek altına alındı. Bazı fenomenler hakkında iddia edilen suçlara ilişkin tutuklama kararı verilirken bazıları ise ifadelerinin ardından serbest bırakıldı.

Tüm bu süreçlerde sıklıkla duymaya başladığımız “kara para aklamak” ve “vergide usulsüzlük” gibi terimler ise vatandaşların merak ettiği konular haline geldi. Tüm bu merak edilenleri Avukat Mustafa Ceyhun Yetgin gazetemize anlattı.

KARA PARA NEDİR?

Halk arasında kara para olarak bilinen maddi kazanımın hukuk sistemimizde “suçtan kaynaklanan malvarlığı değeri” olarak tanımlandığını belirten Avukat Mustafa Ceyhun Yetgin, “Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinden bahsedilebilmesi için öncelikle bir suç işlenmesi gerekiyor. Hukukta bu suça öncül suç denmektedir. İşlenen bu öncül suç sonucunda elde edilen malvarlığı değerleri de kara para olarak bilinmektedir. Kara para elde edilen ve sıkça gündemde yer alan suçlar, uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı gibi yüksek gelir elde edilen suçlardır” şeklinde konuştu.

KARA PARA AKLAMAK NE DEMEK?

Kara para aklamayı basit olarak suçtan elde edilen gelirin legal hale getirilmesi olarak tanımlayan Yetgin, “Kara para aklamayı detaylandırmak gerekirse, genel olarak öncül suçlardan elde edilen gelirlerin, yasa dışı kaynağını gizlemek ve bu gelirleri yasal bir kaynaktan elde edilmiş gibi göstermek amacıyla yapılan her türlü işlem olarak tanımlanabilir” dedi.

KARA PARA NASIL AKLANIR?

Yetgin aklamanın genellikle üç aşamadan oluştuğunu vurgulayarak bu aşamaları yerleştirme, ayrıştırma ve bütünleştirme olarak sıraladı. Fakat her aklama işleminde bu aşamaların ayrı ayrı yapılmayabileceğini belirten Yetgin şu ifadeleri kullandı:

“Bazen bazı aşamalar aynı anda gerçekleşebilir. Bu aşamalar teoride çamaşır yıkama işlemi ile anlatılmaya çalışılır. Birinci aşamada suçtan elde edilen geliri sembolize eden birtakım çamaşırlar, legal parayı temsil eden başka çamaşırlarla aynı yıkama makinesine atılır. Bu yerleştirme aşamasını sembolize eder. İkinci aşamada ise çamaşırlar makinede yıkanarak birbirlerine karışır ve ayırt edilemez hale gelir. Bu aşama ise bütünleştirme aşamasını temsil eder. Son aşama olan ayrıştırma aşamasında ise tüm çamaşırlar temizlenmiş halde makineden çıkarak kullanılabilir hale gelir. Yani suçtan elde edilen para legal olarak kullanılabilir şekle bürünür.”

FENOMENLER NEDEN MERCEK ALTINDA?

Sosyal medya fenomenlerine ilişkin birçok soruşturmada savcılık tarafından gizlilik kararı verildiğinden tam olarak iddia edilen suçların ne olduğunu bilmenin mümkün olmadığını vurgulayan Yetgin, bu gibi durumlarda soruşturma aşaması bittikten sonra yöneltilen suçlar hakkında net bilgiye ulaşılabileceğini kaydetti. Yetgin, gerek sosyal medyada yapılan açıklamalardan gerekse de yetkili kurumlardan alınan bilgiler ışığında durumu şöyle özetledi:

“Öncelikle fütursuzca para harcadığını gösteren ve ifade eden sosyal medya fenomenlerinin bu paraları hukuki yollardan kazanıp kazanmadıkları vatandaşlar tarafından merak konusu oldu. Tabi bu kadar fazla para harcanabiliyorsa çok daha fazlasının kazanılması ve vergilendirmesi gerekiyor. Zaten bu paraların vergilendirmesinde problem olduğu iddia edilen ilk konu. Ancak şu anda vatandaşlar tarafından asıl merak edilen soru ise legal yollarla elde edilen paranın vergilendirmesinde bir hata veya usulsüzlük mü yapıldı yoksa suçtan elde edilen bir kara para aklanmaya mı çalışılıyor?”

“ŞÜPHELİ – MAĞDUR SIFATLARI BİRBİRİNE GİREBİLİR”

Avukat Yetgin, son zamanlarda gündemi işgal eden ünlü futbolcuların bir bankacıya elden yüklü paralar vererek bir fondan faydalanma beklentileri ile başlayan olaylar silsilesi hakkında ise şu yorumu yaptı:

“Bu olaylar birden fazla konuda soru işaretleri barındırıyor. Çünkü çok yüksek miktardaki paraların elden bir şahsa teslim edilmesi ve paraları fonda değerlendireceğini vaat eden şahsın kimi kişilere yüksek kar ödemesi, kimi kişilere ise ödeme yapmaması iddiaları birçok suçu içinde barındırabilir ve şüpheli- mağdur sıfatlarının birbirine girdiği bir tablo karşımıza çıkabilir.”

“İKİ SUÇ BİRBİRİNDEN ÇOK FARKLIDIR”

Legal yollarla elde edilen gelirin vergilendirmesinde bir usulsüzlük yapılması ile suçtan elde edilen gelirin aklanması arasında büyük bir farkın olduğunu belirten Avukat Yetgin, “Bu iki suç birbirinden çok farklıdır. Çünkü suçtan elde edilen kara paranın aklanması için öncül suç işlenmesi lazım. Taktir edersiniz ki işlenen öncül suçun türüne ve büyüklüğüne göre soruşturmanın kapsamı ve hükmedilecek ceza çok değişkenlik gösterecektir. Hukuki yoldan kazanılan paranın vergilendirmesinde eksik veya hatalı beyan verilmesi veya vergilendirme sürelerinin ihlal edilmesi ise Vergi Usul Kanunu'na muhalefet suçunu meydana getirir. Başkaca bir suç söz konusu olmadığı hallerde ödenmeyen vergilerin ve cezalarının tespiti ile ödenmesinin ardından genellikle işletmeler ve sorumlu şahıslar ufak cezalarla faaliyetlerine devam edebilmektedir. Bu yüzden gündemde olan sosyal medya fenomenlerine ilişkin asıl merak edilen konu edindikleri malvarlıklarının kaynağının ne olduğudur” ifadelerini kullandı.

KARA PARA AKLAMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Birçok kara para aklama yöntemi olduğunu vurgulayan Yetgin, para kazanmak için suç işlendiği sürece kara para aklama yöntemlerinin de artacağını belirtti. Bu sebeple de bilinen kadar bilinmeyen de aklama yöntemi olduğunu veya ilerde olabileceğini düşündüğünü kaydeden Yetgin, ülkemizde ve dünyada en çok kullanıldığı bilinen ve mücadele edilen yöntemlerden bazılarını şu şekilde sıraladı:

Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması, şirinler yöntemi, parçalama yöntemi, vergi cennetleri, paravan (kâğıt üstündeki) ya da hayali şirketler, oto-finans borç yöntemi, döviz büroları, kumarhane ve gazinolar, nakit para kullanılan işyerlerinin işletilmesi (göstermelik şirketler), sahte fatura (hayali ihracat), alternatif havale sistemleri (hawala vb.).

Enes Boyacı / gazeteilksayfa.com