Cumhuriyet tarihinin önemli devlet adamı: Ali Fethi Okyar'ın vefatının 82. Yılı

Mustafa Kemal Atatürk'ün yakın silah arkadaşlarından olan Okyar, başbakanlık görevini üstlenmiş, ilk çok partili sistem deneyiminde önemli rol oynamış ve Türkiye'nin modernleşme sürecine büyük katkılar sağlamış bir devlet adamıydı. Ali Fethi Okyar, askerlik mesleğinden diplomat ve siyasetçiliğe uzanan çok yönlü kariyeriyle Türk siyasi tarihinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminden Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarına kadar uzanan bir dönemde, ülkenin kaderini belirleyen önemli kararlarda etkin rol oynamıştır.

EĞİTİM HAYATI VE ASKERLİK KARİYERİ

Ali Fethi Okyar, 1880 yılında Pirlepe'de (bugünkü Kuzey Makedonya sınırları içinde) dünyaya geldi. Ailesinin eğitime verdiği önem sayesinde iyi bir eğitim almasına özen gösterildi. İlk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra İstanbul'da Harbiye Mektebi'ne girdi. 1904 yılında Harp Akademisi'nden kurmay yüzbaşı olarak mezun oldu.

Askeri kariyerine hızlı bir başlangıç yapan Okyar, Makedonya'da 3. Ordu'da görev yaptı. Bu dönemde İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi hayatında önemli rol oynamaya başladı. Askeri kariyerindeki başarıları onu hızla yükseltirken, bu süreçte Mustafa Kemal Atatürk ile de yakın bir dostluk kurdu.

DİPLOMATİK GÖREVİ VE SİYASİ HAYATA ADIM ATIŞI

Ali Fethi Okyar, askeri kariyerinin yanı sıra diplomatik görevlerde de bulundu. 1913 yılında Sofya Büyükelçiliği'ne atandı. Bu görevi sırasında Balkan Savaşları sonrasında bölgedeki Türk çıkarlarını korumak için önemli diplomatik çalışmalar yürüttü.

I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle siyasi hayata daha aktif olarak katılmaya başladı. 1917 yılında Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) olarak görev yaptı. Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra İstanbul'un işgali sırasında tutuklanarak Malta'ya sürgün edildi. 1921'de serbest bırakıldıktan sonra Ankara'ya geçerek Milli Mücadele'ye katıldı.

CUMHURİYET DÖNEMİ VE BAŞBAKANLIK GÖREVİ

Ali Fethi Okyar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra siyasi hayatta daha önemli roller üstlendi. 1923 yılında TBMM Başkanı seçildi. 1924 yılında ise Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği üzerine İsmet İnönü'nün yerine başbakanlık görevine getirildi. Bu dönemde ekonomik kalkınma ve modernleşme çalışmalarına önem verdi. Ancak Şeyh Sait İsyanı sonrası yaşanan siyasi kriz nedeniyle 1925 yılında başbakanlıktan istifa etti.

1925-1930 yılları arasında Paris Büyükelçiliği görevini yürüten Okyar, 1930 yılında tekrar Türkiye'ye dönerek Atatürk'ün isteği üzerine Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu. Ancak parti, kuruluşundan kısa bir süre sonra rejim karşıtı unsurların odağı haline gelme endişesiyle Okyar tarafından kapatıldı.

ADALET BAKANLIĞI VE SON YILLARI

Ali Fethi Okyar, 1934 yılında Adalet Bakanı olarak kabinede yer aldı. Bu görevi sırasında Türk hukuk sisteminin modernleştirilmesi ve bağımsız bir yargı sisteminin kurulması için çalışmalar yürüttü. 1939 yılına kadar sürdürdüğü bu görevin ardından, sağlık sorunları nedeniyle aktif siyasetten uzaklaşmaya başladı.

II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte, bu zorlu dönemde tecrübeli bir devlet adamı olarak zaman zaman görüşlerine başvuruldu. Ancak sağlık durumu gittikçe kötüleşen Okyar, 7 Mayıs 1943'te İstanbul'da hayata gözlerini yumdu.